Wrażliwa skóra reaguje zaczerwienieniem, podrażnieniem i pieczeniem na większość kosmetyków, niekorzystne czynniki atmosferyczne czy pewne pokarmy. Szczególna postać wrażliwości to atopia.

Chociaż szczególnie częsta jest w okresie niemowlęcym, atopowe zapalenie skóry to nie tylko domena wieku dziecięcego, a kłopotliwa nadwrażliwość, stanowiąca prawdopodobnie formę alergii skórnej może wystąpić niemal w każdym wieku. Osoby zdrowe nie są w stanie wyobrazić sobie, jak dokuczliwym objawem chorobowym może być stały świąd skóry i jej pieczenie. Aby złagodzić te dolegliwości, naskórek musi być stale natłuszczany, by nie dopuścić do powierzchownej utraty wody z tej warstwy skóry. Skuteczne opanowanie atopowego zapalenia skóry nie jest łatwym zadaniem, ale z całą pewnością jest możliwe.

Objawy skóry atopowej

Skóra atopowa to skóra, którą charakteryzuje nadmierna, patologiczna suchość. Nie jest to jednak jedyna dolegliwość, jaka nęka chorych topików. Sucha skóra nadmiernie się łuszczy lub rogowacieje oraz bieleje pod wpływem zadrapań ( jest to objaw tak zwanego białego dermografizmu- u osób zdrowych zadrapania stają się czerwone). Najbardziej nieprzyjemnym objawem, który utrudnia życie chorych jest niemal bezustanny świąd skórny, który powoduje przymus drapania się. W rezultacie poza zmianami skórnymi pierwotnymi, powstają również zmiany wtórne, jak strupki, nadżerki i mikrourazy skórne.

Zmiany skórne lokalizują się przede wszystkim na twarzy (czoło, okolice oczodołów i ust), pośladki, górna część ud, zgięcia kończyń (zagłębienie łokci i podkolanowe), grzbiety dłoni. Charakterystycznym objawem jest również wygładzenie płytek paznokciowych, tak zwane polerowane płytki topików. Jako, że atopowe zapalenie skóry to choroba alergiczna, często towarzyszą jej także inne schorzenia z tej grupy: astma oskrzelowa, alergie pokarmowe, alergiczne zapalenie spojówek lub nieżyt nosa (tak zwany katar sienny).

Przyczyny powstania choroby
    
Atopia skórna to zmiany, które mają swoją przyczynę prawdopodobnie w układzie immunologicznym organizmu. Pod wpływem alergenów, które są indywidualne dla każdego chorego (niektóre pokarmy, pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt, substancje chemiczne występujące w kosmetykach czy środkach piorących) dochodzi do odpowiedzi zapalnej komórek układu odpornościowego. Skóra traci swoją barierę ochronną, która w normalnych warunkach zabezpiecza ją przed utratą wilgoci, a działanie cząsteczek zapalnych uwalnianych przez komórki wywołujące alergię są źródłem świądu.

Raz pobudzony układ immunologiczny często pozostaje w stanie nadaktywności, mimo zniknięcia pierwotnego alergenu. Atopowe zapalenie skóry ma również przyczyny genetyczne, często występuje jako zespół chorobowy uwarunkowany rodzinnie.

Możliwe powikłania

Częste drapanie skóry i wytwarzanie niewielkich ranek i uszkodzeń naskórka bywa przyczyną szczególnie częstych u atopików, bakteryjnych zakażeń skórnych. Potęgują one stan zapalny i utrudniają gojenie się zmian. Najpowszechniejszą bakterią wywołującą infekcję skórną u tych pacjentów jest gronkowiec złocisty. Zdarza się również, że po wielu latach alergii, u chorych dochodzi do rozwoju zaćmy, nie wiadomo jednak, czy jest to powikłanie atopii czy też niezależny proces, do którego atopicy są predysponowani. W rzadkich przypadkach może dojść do uogólnionego zapalenia dużych obszarów skóry, tak zwanej erytrodermii, która jest stanem niezwłocznie wymagającym hospitalizacji.

Jak rozpoznać skórę atopową ?

Diagnostyką i leczeniem choroby zajmują się lekarze dermatolodzy oraz alergolodzy. Współpraca w zakresie leczenia pomiędzy tymi lekarzami, przynosi zazwyczaj dużo korzystniejsze efekty dla chorego. Aby rozpoznać przyczynę, która pierwotnie wywołuje i nasila zmiany skórne wykonuje się skórne testy alergiczne, polegające na przykładaniu do skóry substancji najczęściej alergizujących bądź wprowadzaniu ich w niewielkie nakłucia na skórze.

Leczenie skóry atopowej

Podstawą leczenia jest unikanie drażniących alergenów odpowiedzialnych za występowanie objawów skórnych oraz odpowiednia pielęgnacja zmian chorobowych. Pacjent musi regularnie dbać o prawidłowe natłuszczenie skóry, często konieczne jest kilkakrotne w ciągu dnia smarowanie skóry preparatami ochronnymi. Dużą pomoc stanowią też kąpiele lecznicze w płynach zawierających wysokie stężenia parafiny, która tworzy warstwę osłonową na skórze, imitującą utracony płaszcz lipidowy.

Stosuje się także maści sterydowe, jednak ich użycie powinno być ograniczane do koniecznego minimum- mogą powodować niepożądane miejscowe i ogólne skutki uboczne, głównie w postaci zaników czy rozstępów skórnych. W okresie zaostrzenia objawów chorobowych możliwa jest też ogólna terapia doustna oraz pomocniczo leki zmniejszające świąd i uspokajające. Na zakażenia skórne wywołane bakteriami stosuje się miejscową antybiotykoterapię.