Do dziś trwają spory czy przypadkiem reforma oświaty - zakładająca wyodrębnienie ze szkoły podstawowej gimnazjum i mająca za zadanie pomóc nastolatkom w płynnym wkraczaniu w dojrzałość - nie była największą pomyłką naszego systemu edukacji. Wydaje się bowiem, że gimnazjum, nie dając właściwie nic w zamian, brutalnie i w najmniej odpowiednim momencie wyrywa młodych ludzi z ich dzieciństwa.

W murach starej szkoły, do której to zresztą uczniowie byli już zwykle bardzo przyzwyczajeni, gdzie zawiązali przyjaźnie, zżyli się ze sobą i poznali nauczycieli, czuli się oni zdecydowanie pewniej niż w nowym, obcym środowisku. Młodzież w tym przedziale wiekowym z natury bywa krnąbrna i trudna, a w nowej grupie rówieśniczej dodatkowo pojawia się nieznana dotąd potrzeba dominacji, udowadniania innym własnej wartości, podkreślania miejsca w hierarchii.

Niektóre osoby radzą sobie z tym całkiem nieźle, inne niestety czują się niepewnie bądź zupełnie zdominowane. Ten okres w życiu młodego człowieka jest czasem buntu, ustalania własnych granic, negowania wpajanych mu dotąd wartości, zmiany światopoglądu, a przede wszystkim ogromnej burzy hormonów - które to nagła zmiana środowiska i piętrzący się stos nieznanych im dotąd oczekiwań, dodatkowo tylko potęgują.

Nie jest łatwo być nastolatkiem, ale równie trudno żyje się razem z nim pod jednym dachem. Jak zatem należy postępować, aby w jak najmniej konfliktowy i bolesny sposób przetrwać ten czas, a równocześnie dać młodemu człowiekowi wsparcie i poczucie, że bez względu na to co się dzieje zawsze stoimy po jego stronie?

Zagubiony gimnazjalista

Wbrew temu co widzimy na zewnątrz, gimnazjalista niezwykle często bywa zagubiony, błądzi, poszukuje, nie wie czym się zająć, zainteresować, jak odnaleźć dla siebie właściwe miejsce. Jego buntownicza postawa niezwykle często wynika właśnie z poszukiwania nowych wzorców, które mają zastąpić stare, w jego odczuciu już mocno zdewaluowane.

Dziecko przeżywa naprawdę burzliwy okres, przez co samo bywa trudne, reaguje impulsywnie, czasem wręcz arogancko. Stara się wymusić traktowanie go jak dorosłego, niekoniecznie rozumiejąc na czym ta dorosłość naprawdę powinna polegać. Zwykle usiłuje też wywierać nacisk na przesunięcie postawionych wcześniej granic, dyskutuje, testuje cierpliwość rodziców, czasem też innych dorosłych. Jest to więc czas ogromnego chaosu w głowie, nastolatek nie do końca sam siebie potrafi zrozumieć, dlatego tak ważne jest, aby czuł, że ma w Tobie wsparcie, nawet kiedy bywa wyjątkowo uciążliwy.

Ważne, aby zdawać sobie sprawę z tego co się dzieje i łagodzić wytwarzające się napięcie, a zatem w konfliktowych sytuacjach reagować właściwie.

Rola rodziców

Twoją rolą jest pozwolić mu być sobą, nawet jeśli to ,,ja” jest wciąż bardzo niesprecyzowane. Nie krytykuj go zatem, nie porównuj z rówieśnikami, z góry nie neguj jego wyborów, a jeśli się z nimi nie zgadzasz postaraj się na ten temat z dzieckiem spokojnie porozmawiać, poznać jego motywy, punkt widzenia, ewentualnie przekonaj, że niekoniecznie jest on słuszny.

Musisz być jednak przygotowana, że na siłę i uparcie będzie trzymał się własnego zdania, choćby dla zasady i wyłącznie po to, żeby zademonstrować własną ,,dojrzałość”. Bardzo znamienne jest również stałe podkreślanie przez dziecko, że ,,ja przecież niczego nie muszę”, dlatego z Twoich ust nigdy nie powinno słyszeć wyjaśnień typu ,,nie, bo nie” czy ,,bo ja tak chcę”.

Jeśli spokojnie i rzeczowo przedstawisz mu własne argumenty, ponadto pokażesz, że w każdej sytuacji można przecież znaleźć jakieś kompromisowe rozwiązanie, ono poczuje, że traktujesz je jak partnera, martwisz się, troszczysz o jego bezpieczeństwo, a w ten sposób równocześnie dajesz odczuć, że jest dla Ciebie ważne.

Podstawą dobrych relacji jest konstruktywna i szczera rozmowa, więc dużo z dzieckiem w tym czasie rozmawiaj, ale nie moralizuj, nie pouczaj, nie demonstruj swojej władzy, niech poczuje, że ma w Tobie przyjaciela, a nie zwierzchnika. Nie stawiaj mu też wygórowanych wymagań, bo nie potrafiąc im sprostać wyrobi w sobie przekonanie, że jest do niczego. Staraj się zrozumieć dlaczego ucieka w swój własny świat muzyki i gier komputerowych, a nawet pozwól się czasem do niego wciągnąć, to naprawdę zbliża.

Bardzo dobrze kiedy macie jakieś wspólne zainteresowania, potraficie razem spędzać czas, jest to bowiem naturalną okazją do nawiązania bliższego i ciepłego kontaktu.  Zapytaj jakie ma marzenia, co je trapi, jednym słowem daj mu odczuć, że interesuje Cię to wszystko co jest dla niego ważne. Kiedy widzisz, że jest smutne, zapytaj co się stało, jeśli jednak nie chce o tym mówić nie naciskaj, ale zapewnij, że gdyby chciało o tym porozmawiać, to w każdej chwili jesteś na to gotowa.

Bądź dla niego dobrym przykładem, pokaż, że kiedy popełnisz błąd potrafisz się do niego przyznać i przeprosić. Wzmacniasz w nim wówczas poczucie własnej wartości, dziecko czuje, że je szanujesz i liczysz się z jego uczuciami.

Najważniejsza miłość

Pamiętaj, że nastolatek wciąż potrzebuje Twojej miłości i uwagi, dlatego często go przytulaj, pogłaszcz po głowie, zapewnij, że kochasz, staraj się też sprawiać jakieś drobne przyjemności.   Oczywiście stale też dziecko kontroluj, powinnaś wiedzieć co robi, z kim się spotyka, jak spędza wolny czas, rób to jednak niezwykle dyskretnie i wyłącznie w koniecznych granicach.

Bezwzględnie szanuj więc jego prywatność, jeśli nie musisz nie wchodź do pokoju kiedy ma gościa, nie szukaj też niczego w jego szafkach czy w plecaku, bez konieczności nie dotykaj rzeczy osobistych takich jak komputer czy komórka. Dziecko musi wiedzieć, że ma Twoje zaufanie, niemniej powinno też zdawać sobie sprawę, że nadszarpnięte niezwykle ciężko jest odbudować.

Pokusy wieku nastoletniego

Czas gimnazjum to również czas pełen zagrożeń i pokus, jak nigdy dotąd pociąga to, co zakazane. Młody człowiek w pełni świadomy konsekwencji, a więc we właściwym czasie mądrze o nich poinformowany, a przy tym pewien własnej wartości, na pewno zdecydowanie trudniej ulegnie pokusie czy namowom rówieśników. Poczucia własnej wartości co prawda nie zbudujemy z dnia na dzień, niemniej teraz należy je wyjątkowo mocno wzmacniać, podobnie jak kłaść nacisk na uświadomienie do czego prowadzą błędy.

Jeśli jednak pomimo naszych starań dziecko naruszy ustalone zasady lub zacznie zachowywać się wyjątkowo nagannie - wagarować, wracać zbyt późno do domu, palić papierosy, spożywać alkohol czy sięgać po narkotyki - zastosuj zdecydowane działania, niech wie, że nie masz zamiaru tego tolerować, a kiedy zajdzie taka konieczność bez wahania sięgniesz po bardziej radykalne środki. Zawsze jednak podkreślaj, że cokolwiek się stanie ma w Tobie oparcie i w każdej chwili podasz mu swoją pomocną dłoń.

Pamiętaj - dziecko ze swoimi problemami nigdy nie może zostać samo.

Poczucie bezpieczeństwa i Twoja bezwarunkowa miłość pozwolą nastolatkowi znacznie łagodniej przejść przez lata gimnazjum, a skomplikowany świat wewnętrzny również stanie się jakby mniej wrogi. To co dziś wydaje się nie do pokonania, za jakiś czas będzie już za Wami, dziecko dojrzeje, nauczy się siebie i będzie gotowe na nowe wyzwania. Natomiast Ty, jako osoba świadoma i za nie odpowiedzialna, postaraj się spokojnie przeczekać ten trudny czas i potraktuj go jak niezwykle ważny sprawdzian z bycia rodzicem.