W środku nocy budzi nas niespodziewanie i wyrywa z najgłębszych marzeń sennych. Może mieć różne natężenie: od cichego, ledwie słyszalnego dla ucha dźwięku aż do  głośnego niczym wybuch armatni dudnienia.

O czym mowa? Jak łatwo się domyśleć chodzi o chrapanie. Dużo częściej chrapią mężczyźni, narażając swoje rodziny, a w szczególności partnerki życiowe na noce przerywane dochodzącymi z sąsiedniej poduszki dźwiękami. Jednak i kobiety nie są wolne od chrapania, choć zwykle chrapią ciszej i mniej dotkliwie dla otoczenia. Ta z pozoru błaha dolegliwość, nie kończy się tylko na problemach akustycznych, dużą gorszą konsekwencją są epizody bezdechu sennego, które często zdarzają się u chrapiących pacjentów. Czym jest bezdech senny, jakie zagrożenia może nieść ze sobą oraz jak zapobiegać jego przykrym następstwom- o tym wszystkim poniżej.

Objawy bezdechu sennego

Bezdech senny jest chorobą dotykającą głównie mężczyzn- młodych i u progu wieku średniego. Dotyka średnio 5% populacji- nie jest więc tak, że każda chrapiąca osoba narażona jest na bezdech senny. Dopiero niektóre objawy towarzyszące chrapaniu powinny szczególnie wyostrzyć naszą czujność. Należy do nich nieregularne, niejako wybuchowe chrapanie, które nie przypomina następujących po sobie salw, a raczej stopniowe narastanie procesu. Chory chrapie z każdą minutą coraz głośniej, po czym kiedy dojdzie do swoistego maksimum, milknie na dłuższą chwilę.

Podczas tej pauzy widoczne są z reguły ruchy klatki piersiowej i brzucha, jednak prawidłowe oddychanie nie następuje. Następnym etapem może być wybudzenie chorego, gwałtowna zmiana pozycji lub nieskoordynowane ruchy kończynami, po czym cykl powtarza się. W ciągu jednej nocy może dojść do kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu epizodów bezdechu. Symptomy, które również mogą sugerować zaburzenia snu to częste korzystanie z toalety w nocy, pocenie się,  a w ciągu dnia objawy związane z przemęczeniem i niewyspaniem: drażliwość, senność, kłopoty z uwagą i koncentracją, poranne trudności z wejściem w rytm codziennej aktywności, bóle głowy.

Przyczyny powstania bezdechu sennego

Przyczyny choroby tkwią najczęściej w naturalnym, fizjologicznym procesie polegającym na zwiotczeniu mięśni oddechowych w czasie snu. Takie obniżenie ich napięcia ma miejsce u każdego zdrowego człowieka i nie budzi powodów do niepokoju.

Z nie do końca jasnych przyczyn, u niektórych osób zwiotczenie to przebiega silniej lub wywołuje następstwa w postaci epizodów bezdechu. Istotą problemu mogą być niewielkie różnice w budowie anatomicznej narządów oddechowych, z obserwacji wynika również ścisłe powiązanie bezdechu sennego z otyłością. Nasilające się chrapanie jest odpowiedzią kompensacyjną organizmu, który próbuje dostarczyć sobie brakującego powietrza, a występujący po nim bezdech to chwilowe załamanie tego mechanizmu. Inne przyczyny bezdechu tkwią w mózgowych i rdzeniowych ośrodkach zawiadujących naszym oddychaniem oraz obniżeniem ich aktywności w czasie snu.

Oznacza to niejako, że mózg niektórych osób „zapomina” o oddychaniu na czas snu. Bezdech senny może być też wywołany przez substancje lecznicze i toksyczne, na przykład alkohol, silne leki uspokajające czy nasenne, a szczególnie niebezpieczne jest mieszanie tych dwóch grup substancji.

Możliwe powikłania

Organizm człowieka chorującego na chociażby epizodyczny bezdech senny, narażony jest na niedotlenienie oraz pozbawienie go pełnowartościowego nocnego wypoczynku. Łagodniejsze konsekwencje bezdechu to uczucie znużenia, dekoncentracji, obniżenie aktywności życiowej, chęci do działania, epizody nagłego zapadania w sen w ciągu dnia.

Przewlekający się stan przemęczenia łatwo doprowadza do stałego podirytowania, nadpobudliwości, drażliwości lub przeciwnie- staje się przyczyną depresji i utraty radości życia. Bezdech senny jest też sprawcą poważnych zaburzeń układu krążenia: przyczynia się do nadciśnienia, niewydolności serca, zaburzeń jego rytmu, a w konsekwencji podnosi ryzyko groźnych dla życia zawałów serca i udarów mózgu.

Jak rozpoznać bezdech senny ?

Jeśli u siebie lub swojego partnera czy bliskiego członka rodziny podejrzewamy bezdech senny, nie czekajmy z wizytą u lekarza. Prawidłowo, powinien on nas skierować do pracowni badania snu. Diagnostyka wykonana z pomocą pracujących tam osób zapewnia najlepsze rozpoznanie i opracowanie planu leczenia. Kluczem do oceny stopnia bezdechu jest rozmowa z samym chorującym oraz co bardzo ważne- z jego rodziną, która często dużo lepiej potrafi opisać towarzyszące choremu objawy.

Następnie przeprowadza się obserwację, w czasie której badany spędza noc w pracowni, podłączony do specjalistycznego sprzętu badającego jego rytm oddechowy oraz fale mózgowe w czasie snu.

Leczenie bezdechu sennego

Pracownia badania snu nie jest dostępna dla każdego, głównie ze względu na ich niewielką liczbę na terenie całego kraju. W takich sytuacjach leczeniem bezdechu zajmują się zwykle lekarze rodzinni. Często dużą poprawę obserwuję się po redukcji masy ciała, nawet o kilka kilogramów, odstawieniu alkoholu oraz leków nasennych.

U osób posiadających zdiagnozowane wady anatomiczne górnych dróg oddechowych przeprowadza się zabiegi chirurgiczne, na przykład usunięcie migdałków czy korektę krzywej przegrody nosowej. W przypadkach, kiedy przyczyna bezdechu jest nieuchwytna, skutecznym rozwiązaniem okazuje się urządzenie, które utrzymuje stałe dodatnie ciśnienie w klatce piersiowej- CPAP.