Ubiegając się o pracę, czy to pierwszą, czy kolejną bardzo często słyszymy pytanie o plany zawodowe w perspektywie kilku lat. Choć pytanie z założenia banalne i łatwe do odpowiedzi, to okazuje się że wiele kobiet ma z odpowiedzią poważne problemy.

Często nasze życie zawodowe to pasmo przypadków przebiegające bez planu, toczące się swoim, niezależnym rytmem. Tymczasem, jeśli naprawdę chcemy odnieść sukces zawodowy musimy świadomie zaplanować własny rozwój i doskonalić swoje umiejętności.

Kariera zawodowa

Kariera zawodowa i rozwój osobisty to niemalże synonimy. Kariera jest drogą zawodowego rozwoju człowieka. Dokonuje się ona w wyniku wykonywania różnych prac, pełnienia rozmaitych funkcji i zajmowania stanowisk w strukturze jednego lub wielu przedsiębiorstw.

Praca zawodowa to nieodłączny element naszego życia. W każdym z jego okresów można dostrzec działania uwzględniające pracę zawodową czy jej perspektywę. W trakcie swej kariery człowiek przechodzi przez kolejne fazy:

• fazę wstępną (do ok. 35. roku życia - wybór i nauka zawodu, pierwsza praca, zdobywanie doświadczeń, kształtowanie się wizji przyszłości),
• fazę środkową (czas pierwszych podsumowań i konfrontacji, nieraz przeformułowania celów życiowych - do 50 roku życia),
• fazę końcową (po 50. roku życia - czas stabilizacji, korzystania z wcześniejszych osiągnięć i doświadczeń).

Młodzi ludzie bardzo często jeszcze z głową pełną marzeń i ideałów o przyszłej pracy podejmują naukę, próbując przy tym prawidłowo określić swoje predyspozycje zawodowe. Dorośli poświęcają pracy znaczną część swojego życia, wypełniając różne związane z życiem zawodowym zadania oraz doskonaląc swoje kompetencje. Osoby bezrobotne zaś, podejmują próby zdobycia nowych kwalifikacji, umożliwiających znalezienie zatrudnienia.

Rozwój zawodowy człowieka, a  także kariera, może być spostrzegane  z różnych perspektyw: jako na cel sam w sobie, czyli jako środek służący uzyskaniu innych celów (np. wartości materialnych, prestiżu, czy władzy), a także jako na akt będący produktem ubocznym codziennej praktyki zawodowej. Można łatwo popaść w rutynę i tym samym ograniczyć swój rozwój do wykonywania jedynie bieżących zadań - w których trakcie nabędziemy na pewno nowych kwalifikacji i umiejętności, ale na dłuższą metę mogą okazać się niewystarczające. W dzisiejszym świecie, który podlega nieustannym zmianom i rządzonym prawami ostrej konkurencji rynku pracy, rozwój zawodowy jest absolutną koniecznością i powinien przebiegać w sposób zaplanowany. Nie wystarcza prosta refleksja diagnozująca aktualną sytuację. Konieczne jest strategiczne planowanie rozwoju.

Strategia czyli sposób działania, jest systemem złożonym z taktyk szczegółowych, które są podporządkowane nadrzędnemu celowi, jak na przykład: rozstrzygnięcie bitwy na swoją korzyść, zdobycie rynku, uzyskanie przewagi nad konkurencją. Strategie, a właściwie ich układanie i planowanie powinno odgrywać ważną rolę w kierowaniu rozwojem własnym. Dobra strategia może pomóc w utrzymaniu stałej zdolności do pracy. Przy planowaniu strategii odnoszącej się do  własnej kariery  należy wziąć pod uwagę zarówno własne kompetencje i zainteresowania, jak i sytuację rynkową.  Trzeba zadać sobie pytania: Czy doskonalone przez nas umiejętności znajdą uznanie w oczach pracodawców? Jak wielu jest na rynku specjalistów z wybranej przez nas dziedziny?

Jeśli okaże się, że grupa ta jest duża, musimy liczyć się z silną konkurencją – również wymagania pracodawców odnośnie naszych kwalifikacji zawodowych będą bardzo wysokie. Aby móc przebić się przez tłum innych osób, o podobnych kompetencjach musimy być po prostu lepsi. Zdecydowanie łatwiejsza jest sytuacja, gdy posiadamy umiejętności unikalne i wypełniamy tym samym lukę na rynku pracy lub gdy nasze kompetencje obejmują wiedzę, umiejętności i zdolności z różnych dziedzin. Obecnie coraz bardziej cenieni są "ludzie renesansu".

Jak planować karierę?

Planowanie kariery to wyznaczenie konkretnego celu zawodowego, który chcemy osiągnąć w perspektywie określonego czasu. Celem może być zarówno osiągnięcie wyznaczonego stanowiska, jak również poziomu wiedzy, umiejętności czy kompetencji. Pierwsze plany kariery zawodowej robimy już jako dzieci: "jak będę duży zostanę strażakiem, pilotem, żołnierzem, lekarzem". Są to na pewno pierwsze próby wyznaczania celu i rzucania sobie wyzwań. Oczywiście czas weryfikuje dziecięce zamierzenia, chociażby dlatego, że na tym etapie rozwoju, nie rozpoznają dobrze swoich umiejętności i aspiracji. Kolejnym etapem planowania kariery przez młodą osobę jest zdefiniowanie szkoły, uczelni, której ukończenie daje wiedzę tudzież pewne umiejętności..

Na gruncie zawodowym, po okresie wdrożenia oraz po okresowych ocenach pracowniczych (jeżeli funkcjonują w organizacji) możemy sporządzić pierwszy zarys ścieżki awansu pracownika. Niezależnie od organizacji w której pracuje, każdy ma swój sposób na osiąganie wyznaczonych celów. Pamiętać należy, że nigdy nie jest za późno na planowanie i że warto czasem coś zmienić. Łatwo można rozpocząć od wyznaczenia konkretnego celu, uświadomienie sobie miejsca, w którym znajdujemy się obecnie. Następnie powinniśmy wyznaczyć sobie czas, w jakim chcemy ten cel osiągnąć. I wreszcie określić działania zmierzające do zrealizowania tego zamierzenie.

Oto przykład:

Stan obecny: szeregowy pracownik biurowy
Cel: kierownik sekretariatu
Czas, okres: 5 najbliższych lat

Działania:
- podjęcie studiów kierunkowych
- szkolenia z zakresu zarządzania personelem
- szkolenia z zakresu organizacji pracy i technik biurowych
- szkolenia doskonaląc
- szkolenia informatyczne z obsługi programów biurowych

Program działania złożony choćby z kilku punktów, bez względu na to czy jest zapisany w terminarzu, notatniku, czy tylko w pamięci, pomoże wyznaczyć kierunek naszego działania, a tym samym przybliży nas do sukcesu. Dlatego warto trochę czasu wygospodarować na zrobienie rysu osobistej strategii rozwoju. Najlepiej jednak stworzyć kilka jej wersji w myśl metody rozwiązań wielokrotnych.

Taki plan robimy same, ale musimy być pewne swoich predyspozycji zawodowych, cech osobowości, a nade wszystko świadome swoich braków i słabości (również tych psychologicznych), żeby podjąć odpowiednie kroki ich wyeliminowania. Tutaj pomocną osobą może być psycholog pracy lub doradca zawodowy, psycholog pracy, specjalista HR. Gdy jesteśmy już czynne zawodowo, łatwiej, a na pewno szybciej, rozwijać się po zaplanowaniu wspólnej ścieżki z pracodawcą.

Dzisiejsza rzeczywistość to przede wszystkim ogromna konkurencja na rynku pracy (coraz trudniej o dobre miejsce pracy, coraz więcej osób z bardzo wysokimi kwalifikacjami). Taki stan rzeczy  powoduje, że nie można mieć tylko jednego planu na przyszłość. Trzeba założyć kilka opcji, na wypadek niepowodzenia. Mówi się, że człowiek naszych czasów będzie musiał siedmiokrotnie zmieniać profil swojej działalności zawodowej. Warto więc nie dać się zaskoczyć i już wcześniej przemyśleć różne alternatywy rozwoju kariery.