Życie seksualne kobiety i jej libido zależy od niezwykle wielu czynników. Pożądanie u kobiety budzi się nie tylko w sferze fizycznej, często sam atrakcyjny potencjalny partner nie wystarcza do nabrania ochoty na seks. Kobiece libido jest ściśle związane z fazą cyklu miesięcznego, nastawieniem emocjonalnym oraz wszystkimi towarzyszącymi jej uczuciami.

Jeszcze do lat 80 psychiatria traktowała odbywanie częstych stosunków seksualnych z różnymi partnerami jako zaburzenie psychiczne, wymagające leczenia i psychoterapii. Dziś na szczęście wiadomo już, że wybieramy różne modele i style życia oraz różnimy się znacząco temperamentem i barierami psychicznymi. Istnieją także kobiety, u których ochota na seks jest bardzo niewielka, niezależnie od innych czynników. Część z nich odczuwa silne bóle podczas stosunku, co zniechęca je do kontynuacji i powtarzania prób. Właśnie te kobiety warto poinformować, że stosunek nie powinien boleć, ale być źródłem przyjemnych doznań.

Opis choroby

Dyspareunia to w języku medycznym określenie na bolesne stosunki płciowe, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Dolegliwość ta jednak dużo częściej dotyka kobiety, stając się dla nich źródłem frustracji i obniżenia zadowolenia z życia. Termin ten nie odnosi się do stanów przebiegających ze zwiększoną kurczliwością pochwy i sromu. Bolesne skurcze uniemożliwiające odbycie stosunku nazywane jest pochwicą i często musi być leczone poprzez skojarzenie terapii ginekologicznej i psychologicznej. W dyspareunii dochodzi do penetracji, ale jest ona bolesna i nieprzyjemna. Choroba dotyka kobiety w różnym wieku, badania statystyczne mówią, że szczególnie narażone na objawy dyspareunii są kobiety w okresie post- i menopauzalnym.

Objawy dyspareunii

Na pierwszy plan objawów chorobowych wysuwa się ból, który towarzyszy kobiecie w momencie odbywania stosunku. Ból może mieć charakter stały i pojawiać się przy każdym stosunku lub tylko okresowo, w niektórych pozycjach czy fazie cyklu miesięcznego. Do nasilenia dolegliwości dochodzi często w okresie owulacyjnym lub tuż przed miesiączką. U tej samej pacjentki objawy dyspareunii mogą mieć różne nasilenie podczas stosunku z różnymi partnerami. Objawami towarzyszącymi chorobie może być pieczenie, swędzenie, zaczerwienienie czy suchość pochwy. Takie towarzyszące symptomy naprowadzają często lekarza na właściwe rozpoznanie, dlatego warto o nich poinformować podczas wywiadu ginekologicznego.

Przyczyny powstania choroby

Dyspareunia może wynikać z przyczyn organicznych, jak i psychogennych. Najczęściej jednak jest zaburzeniem wieloczynnikowym, zwłaszcza u młodych kobiet rozpoczynających współżycie. Oznacza to, że pierwsze niepowodzenia, bolesne stosunki wynikłe z przyczyn organicznych, wpływają na psychikę kobiety powodując strach i lęk przed następnym bólem

Organiczne przyczyny dyspareunii:

• zbyt brutalne przerwanie błony dziewiczej (uszkodzenie pochwy, możliwość powikłania infekcją)
• nieprawidłowości w budowie anatomicznej, na przykład przegroda pochwy
• zapalenia sromu i pochwy (bakteryjne, grzybicze, rzęsistkowe)
• uszkodzenie położnicze
• endometrioza
• niedostateczne nawilżenie pochwy związane z niedoborem estrogenów i/lub menopauzą

Możliwe powikłania

W zależności od przyczyn dyspareunii, różne mogą być też powikłania chorobowe. Do najczęstszych i względnie niezależnych należą powikłania natury psychologicznej, związane z nasileniem lęków przed stosunkiem, niechęcią, a nawet postępującą depresją. Inne powikłania mogą obejmować przewlekły proces zapalny toczący się w organizmie oraz powstawanie zrostów i blizn pozapalnych, które mogą nasilać dolegliwości.

Jak rozpoznać chorobę

Chorobę rozpoznaje lekarz ginekolog na podstawie zebranego od pacjentki wywiadu dotyczącego dolegliwości oraz starannego badania ginekologicznego. W przypadku określenia prawdopodobnych przyczyn dyspareunii przydatne bywają również pomiary poziomu hormonów, wymazy z pochwy, badanie laparoskopowe czy też HSG- badanie drożności jajowodów.

Leczenie

Najlepsze efekty lecznicze osiąga się u kobiet, u których przyczyna dyspareunii została jasno określona. Wyleczenie stanu zapalnego poprzez antybiotykoterapię, leki grzybobójcze, zastosowanie lubrykantów i hormonalnej terapii zastępczej w okresie menopauzy- to przykłady takiego właśnie leczenia przyczynowego. W niektórych przypadkach pomocna bywa interwencja chirurgiczna, usuwająca przeszkody anatomiczne. Stosowane są też środki przeciwzapalne, miejscowo znieczulające czy wzmacniające naczynia. Konsultacja psychologiczna umożliwia kobietom szybsze wyzdrowienie i uporanie się z dręczącymi je obawami.