Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest zaburzeniem, które dotyka mniej więcej co dziesiątą kobietę w wieku rozrodczym. To pierwsza na liście przyczyn niepłodności u kobiet i niestety coraz częściej diagnozowane schorzenie.

Istotą zespołu policystycznych jajników są zaburzenia hormonalne, a cechą charakterystyczną jest obecność na jajnikach mnogich torbieli (cyst), które są wynikiem niewłaściwego funkcjonowania jajników. Podczas prawidłowego cyklu miesiączkowego pęcherzyk Graffa dojrzewa, pęka i wypuszcza do jajowodu jajeczko. W przypadku tego zaburzenia pęcherzyk nie pęka, tylko rośnie, wypełnia się płynem i tworzy torbiel. W przypadku braku sygnału hormonalnego dla pęcherzyka do pęknięcia w kolejnym i kolejnym cyklu, torbieli przybywa.

Objawy zespołu policystycznych jajników

Objawy choroby są bardzo zróżnicowane, ponieważ w zespole tym dochodzi do złożonych zaburzeń gospodarki hormonalnej (m. in. za duże stężenie androgenów, czyli męskich hormonów płciowych). U różnych kobiet występują one w odmiennym nasileniu. Jednak najbardziej charakterystyczną cechą jest brak występowania krwawień miesięcznych lub rzadkie, nieregularne miesiączki.

Poza tym objawami PCOS są także: niepłodność, poronienia, hirsutyzm (czyli nadmierne, nieprawidłowe owłosienie w okolicach typowych dla mężczyzn), otyłość (głównie centralna, czyli typu „jabłko”), trądzik, łojotok, łysienie typu męskiego, ból w podbrzuszu, zmiany barwnikowe o charakterze rogowacenia ciemnego (ciemne plamki na skórze), bezdech senny.

Przyczyny powstawania zespołu policystycznych jajników

Przyczyny zespołu nie są znane, ale badania wskazują, że ściśle powiązana z PCOS jest insulinooporność, czyli brak wrażliwości tkanek na insulinę wydzielaną w organizmie. Jest to cecha, która najczęściej towarzyszy otyłości i odgrywa rolę w występowaniu cukrzycy typu 2.

PCOS często towarzyszy innym chorobom, w których dochodzi do zaburze gospodarki hormonalnej. Jest to przede wszystkim cukrzyca typu 2, hiperprolaktynemia (nadmiar hormonu zwanego prolaktyną, który objawia się m.in. zaburzeniami miesiączkowania i niepłodnością, mlekotokiem), choroby układu sercowo-naczyniowego (choroba wieńcowa, nadciśnienie) oraz rak trzonu macicy (którego objawem może być silne krwawienie brane niekiedy mylnie przez pacjentki cierpiące na PCOS za miesiączkę). Dodatkowo, często kobiety te mają problem z zajściem w ciążę.

Leczenie zespołu policystycznych jajników

Leczenie PCOS jest długotrwałe i skomplikowane ze względu na złożone zaburzenia hormonalne, które występują u pacjentek oraz musi być zawsze indywidualnie dostosowane do każdego przypadku. Główną ideą jest dążenie się do farmakologicznego przywrócenia równowagi hormonalnej i zniwelowanie negatywnych skutków już istniejących zaburzeń.

Ważnym aspektem jest także zapobieganie chorobom często towarzyszącym zespołowi oraz leczenie już współistniejących. W większości przypadków stosuje się tabletki antykoncepcyjne, które mają na celu regulację cyklu miesiączkowego, pozytywny wpływ na błonę śluzową macicy oraz zmniejszenie stężenia androgenów.

W przypadku niepłodności stosuje się leki wywołujące owulację. Ważnym elementem jest także dieta i ruch, która korzystnie wpływa na przebieg leczenia. Nie można tego lekceważyć! Niestety, po odstawieniu leków zespół zazwyczaj zaczyna znowu dawać objawy, dlatego kobiety chorujące na PCOS powinny regularnie chodzić na ginekologa. W skrajnych przypadkach, kiedy leczenie farmakologiczne nie daje rezultatu, stosuje się metody chirurgiczne.

Ważne jest aby pamiętać, że zespół policystycznych jajników jest chorobą przewlekłą i pacjentki powinny pozostawać pod ścisłą kontrolą ginekologa.