Torbiel jajnika - albo inaczej cysta jajnika - to choroba, która polega na wytworzeniu się na jajniku patologicznej przestrzeni, czegoś w rodzaju balonika wypełnionego różną treścią.

Istnieje wiele rodzajów torbieli. Najczęściej występują proste (czyli surowicze) - wtedy w ich wnętrzu znajduje się płyn surowiczy - albo endometrialne, które powstają na skutek endometriozy, wypełniają się krwią miesiączkową i są zwane także torbielami czekoladowymi. Inne rodzaje torbieli to: skórzaste (dermoidalne), śluzowe, zawierające lite elementy. Najczęściej torbiele rozwijają się u miesiączkujących kobiet, mogą być pojedyncze albo mnogie, na jednym albo obydwu jajnikach.

Objawy torbieli jajnika

Objawy zależą od rodzaju i rozmiarów torbieli. Małe torbiele często przebiegają bezobjawowo i są przypadkowo wykrywane podczas badania ginekologicznego. Większe mogą uciskać sąsiadujące z nimi narządy i powodować ból w podbrzuszu (czasem ostry), uczucie parcia na mocz albo stolec.

Objawami torbieli nierzadko są także zaburzenia miesiączkowania, krwawienia  międzymiesiączkowe oraz uczucie napięcia w podbrzuszu. U niektórych kobiet mogą pojawić się objawy ogólne, uczucie osłabienia, rozbicia, bóle głowy a nawet omdlenia.

Przyczyna powstawania torbieli jajnika

Zazwyczaj przyczyną powstania choroby są zaburzenia hormonalne – pęcherzyk Graffa, powstający w czasie cyklu miesiączkowego, zamiast prawidłowo pęknąć i wypuścić jajeczko do jajowodu -  rośnie, wypełnia się płynem i daje początek torbieli prostej. W przypadku torbieli czekoladowych winowajcą jest endometrioza, choroba polegająca na przemieszczeniu się błony śluzowej macicy, czyli endometrium, poza miejsce jej prawidłowego występowania – w tym przypadku na jajniki. Innymi przyczynami powstawania torbieli są czynniki genetyczne i nieleczone stany zapalne. Czasem torbiele są wrodzone.

Jak rozpoznać torbiele jajnika ?

Najważniejszą rzeczą przy rozpoznaniu choroby jest ustalenie jej charakteru. „Zwykłe” torbiele są zazwyczaj niegroźne, ale część z nich może być formą raka jajnika, który jest bardzo złośliwą i szybko postępującą chorobą. Dlatego ważna jest odpowiednia diagnostyka u lekarza ginekologa oraz obserwacja torbieli. Badanie USG ma tutaj ogromne znaczenie.  

Możliwe powikłania

Powikłania torbieli najczęściej wiążą się z ryzykiem ich pęknięcia. Rozlanie się treści wypełniającej torbiel może spowodować stan zapalny sąsiednich narządów oraz masywne krwawienie, które czasem bywa groźne dla życia.

W przypadku torbieli czekoladowych wypełnionych krwią miesiączkową istnieje ryzyko ich pęknięcia i wszczepienia endometrium w narządy wewnętrzne, dlatego zaleca się ich zoperowanie. Torbiele mnogie oraz dużych rozmiarów mogą doprowadzić do konieczności usunięcia jajnika, który z powodu ich obecności nie pracuje prawidłowo. Najczęściej jego funkcję z powodzeniem przejmuje drugi jajnik i kobieta bez problemu może urodzić zdrowe dziecko.

Leczenie torbieli jajnika    

Leczenie jest bardzo zróżnicowane w zależności od wielkości i charakteru torbieli. W uproszczeniu można przyjąć, że małe torbiele zazwyczaj podlegają obserwacji ginekologicznej. Większe leczy się hormonalnie, a jeśli to nie daje efektów, są usuwane operacyjnie.

Torbiele, które powodują uciążliwe objawy dla pacjentki, które nie powstały na podłożu hormonalnym, występują po 45. roku życia (kiedy rośnie zagrożenie rakiem jajnika) lub pęknięte, leczy się operacyjnie. Trzeba jednak pamiętać, że dokładne leczenie ustala zawsze lekarz ginekolog w odniesieniu do konkretnego przypadku.

Torbiele są zazwyczaj niegroźne i nie powodują dużego dyskomfortu, ale musimy pamiętać, że nawet niewinnie wyglądające zmiany mogą być rakiem jajnika, dlatego należy przestrzegać zaleceń ginekologa i nie lekceważyć ich obecności.