Towarzyszą nam nierzadko od urodzenia, a w miarę upływu lat ich liczba wzrasta. Niektóre z nich dodają uroku i stają się znakiem rozpoznawczym, jak słynny pieprzyk Cindy Crawford, inne są dla swoich właścicieli źródłem kompleksów i chętne by się ich pozbyli.

Pieprzyki, bo o nich mowa mogą umiejscowić się niemal w każdej okolicy naszego ciała, a bogactwo ich kolorystyki jest spore- od niewielkich plam koloru kawy z mlekiem, aż do bardzo ciemnych, prawie czarnych znamion. Nieważne jednak, jasne czy ciemne, małe czy duże, płaskie bądź wypukłe, każde znamię na naszym ciele warto choć raz w życiu poddać wnikliwej obserwacji. Nie wszystkie pieprzyki to tylko urozmaicenie skóry, jakim obdarzyła nas natura. Niektóre z nich, zwłaszcza poddawane częstemu drażnieniu i otarciom, mogą wymagać usunięcia.

Objawy choroby

Znamiona skórne występują u blisko 95 % osób i niemal niemożliwym jest znaleźć osobę, której skóra pozbawiona jest jakichkolwiek pieprzyków czy plam. Najczęściej występującymi zmianami są plamy soczewicowate oraz znamiona komórkowe barwnikowe. Plamy soczewicowate to domena osób starszych- występują zazwyczaj w późniejszym wieku, a ich liczba może stopniowo wzrastać w miarę upływu lat. Bardzo często lokalizują się na dłoniach, przedramionach i bocznych częściach twarzy- w okolicy uszu i kąta żuchwy. Plamy te są zazwyczaj płaskie, ostro odgraniczone, ale ich brzegi nie są równe.

Mogą zmieniać swój kolor w okresie letnim, pod wpływem słońca, jak również pojawiać się w tym czasie i nieco blednąć zimą.  Niektóre z nich mogą być niebezpieczne, bardzo ważne jest przede wszystkim zwrócenie uwagi na równomierność ich zabarwienia. Jeśli pigmentacja jest niejednolita, bardzo nieregularna, powinien ją obejrzeć dermatolog. Drugi typ znamion- komórkowe znamiona barwnikowe to właśnie popularne pieprzyki. Od plam soczewicowatych odróżnia je regularny kształt z dobrze zarysowanymi brzegami, wypukłość ponad poziom naskórka oraz możliwe owłosienie lub pojedyncze włoski na ich powierzchni. Znamiona te z reguły są wrodzone.

Przyczyny powstania znamion skórnych

Bezpośrednią przyczyną powstania znamion skórnych są zaburzenia barwnikowe. Układ barwnikowy skóry stanowię melanocyty- wyspecjalizowane komórki, znajdujące się w głębszych warstwach naskórka.

Są one odpowiedzialne za produkcję melaniny, która następnie wędruje do bardziej powierzchownych komórek naskórka- keratynocytów. Błędy w produkcji melaniny zachodzą niekiedy samoistnie, jako miejscowe zaburzenia syntezy czy mutacje genetyczne- dochodzi wtedy do powstania znamienia barwnikowego. Niektóre czynniki zewnętrze, jak i wewnętrzne mogą wpływać na nieprawidłowości pracy melanocytów. Zalicza się do nich głównie promieniowanie ultrafioletowe, które pochłaniamy podczas kąpieli słonecznych, jak i w solariach, a także niektóre leki czy zioła o działaniu fotouczulającym (najbardziej znaną rośliną tej grupy jest dziurawiec).

Również podczas ciąży bądź wystąpienia zaburzeń hormonalnych obejmujących korę nadnerczy może dojść do zwiększonego powstawania przebarwień skórnych, które zazwyczaj ulegają utrwaleniu.

Możliwe powikłania - czerniak złośliwy

Najgroźniejszą postacią znamienia skórnego jest czerniak- złośliwy nowotwór, który bardzo często bierze swój początek od istniejącego już znamienia. Czerniak jest bardzo agresywnym nowotworem, który szybko doprowadza do groźnych przerzutów- do wątroby, mózgu, płuc, co uniemożliwia zazwyczaj pełne wyleczenie i jest przyczyną zgonu, również u młodych osób.

Zwiększone zachorowanie na czerniaka obserwuje się w miejscach mocno nasłonecznionych, na przykład w Australii, a szczególnie narażone są osoby, które dotychczas nie spędzały dużo czasu na słońcu, a następnie rozpoczęły gwałtowne opalanie. Oznacza to, że bardzo istotnym czynnikiem rozwoju nowotworu jest promieniowanie słoneczne, a zwłaszcza brak właściwej ochrony podczas opalania się. Czerniak rozwija się jako nowa zmiana skórna lub na podłożu znamienia już istniejącego, dlatego tak ważna jest stała obserwacja zmian skórnych, nawet tych, które towarzyszą nam przez całe życie.

Jak rozpoznać chorobę?

Zmieniające się znamię skórne zawsze powinno budzić nasz niepokój. Ważnymi objawami jest nagła zmiana zabarwienia pieprzyka, zgrubienie, zaczerwienie wokół zmiany, utrata regularności brzegów, a także pojawiające się krwawienie czy swędzenie. W takich przypadkach zawsze należy odwiedzić dermatologa (wizyta u dermatologa nie wymaga skierowania od lekarza rodzinnego).

W swoim gabinecie posiada on dermatoskop- urządzenie do dokładnego obejrzenia powierzchni znamienia i oceny ewentualnej jego złośliwości. Na tej podstawie lekarz może zakwalifikować zmianę do wycięcia chirurgicznego. Wycina się również niegroźne znamiona, które znajdują się jednak w miejscach często drażnionych- na przykład przy zapięciu biustonosza, pod paskiem spodni.

Usuwanie znamion skórnych

Znamiona skórne wycina się podczas prostego zabiegu chirurgicznego w znieczuleniu miejscowym. Jest to najbezpieczniejsza metoda usuwania znamion, ponieważ chirurg może wysłać następnie znamię do badania histopatologicznego, które ocenia, czy nie zawiera ono złośliwych komórek nowotworowych. W przypadku innych metod- na przykład wymrażania, chemicznego niszczenia- ocena zmiany jest niemożliwa. Jeśli wycięta zmiana okazuje się czerniakiem, poszerza się margines zabiegu oraz często wycina się także okoliczne węzły chłonne, aby uchronić chorego przed przerzutami.
 

Bibliografia:

Klimuszko Cz. A., Wróćmy do ziół, Warszawa 1988