Natura nie obeszła się z nami łaskawie. Nie tylko jesteśmy narażone na trudy porodu i comiesięcznych menstruacji, ale i dużo częściej spotykają nas niektóre schorzenia. Jednym z nich jest właśnie toczeń rumieniowaty- choroba, o której nie mówi się wiele, mimo, że dotyka stosunkową dużą liczbę kobiet, a różnorodność jej objawów sprawia, że chore trafiają do lekarzy rozmaitych specjalności.

Toczeń nie zawsze jest rozpoznawany w momencie pierwszej wizyty, co bywa przyczyną niewłaściwego leczenia i komplikacji zdrowotnych. Poznaj, czym tak naprawdę jest toczeń i jakie mogą być jego pierwsze symptomy.

Opis choroby

Toczeń to choroba autoimmunologiczna tkanki łącznej. To medyczne stwierdzenie może początkowo niewiele mówić przeciętnej pacjentce. Schorzenia z grupy autoimmunologicznych związane są z atakiem własnych komórek odpornościowych- przeciwciał na inne tkanki własnego organizmu. Fizjologicznie, przeciwciała stworzone są do walki z obcymi patogenami atakującymi nasz organizm, niestety w wyniku nieznanych bodźców mogą ulec swoistemu przekwalifikowaniu i stać się niebezpiecznym zagrożeniem. Toczeń może dotyczyć tylko skóry lub też rozszerzać swój zasięg na narządy, mówi się wtedy o toczniu układowym. Bywa, że jedna postać choroby przechodzi płynnie w drugą. Kobiety chorują 6-10 krotnie częściej niż mężczyźni. Blisko 2/3 zachorowań występuje między 16. a 55. rokiem życia.

Objawy choroby

Objawy chorobowe mogą być, zwłaszcza w początkowym okresie choroby, niespecyficzne i mylące. U większości chorych obserwuje się ogólne symptomy choroby: osłabienie i łatwą męczliwość, utrzymującą się podwyższoną temperaturę ciała oraz spadek masy ciała bez wyraźnych przyczyn. U blisko 85% pacjentów występują zmiany skórne. Jeśli dojdzie do ich pojawienia się, jest to zazwyczaj pierwszy trop naprowadzający lekarza na właściwą diagnozę. Zmiany, które powstają często po ekspozycji na światło UV mają z reguły charakterystyczny kształt i lokalizację. Rumień umiejscawia się na twarzy i przypomina wyglądem motyla, ponieważ zajmuje policzki i grzbiet nosa, rzadziej czoło, okolice oczu, szyi i dekoltu. Na błonie śluzowej jamy ustnej i nosa mogą pojawić się nadżerki. Objawy tocznia układowego, który zajmuje też narządy wewnętrzne mogą manifestować się na wiele sposobów. Toczeń wybiera najczęściej nerki, stawy i mięśnie (dolegliwości bólowe i zapalne), płuca, serce, mózg czy układ pokarmowy. Mogą występować zaburzenia psychiatryczne, nadciśnienie tętnicze czy powiększenie węzłów chłonnych. Jeśli cierpimy z powodu nieznanego nam schorzenia, na które lekarze nie znajdują lekarstwa, zawsze warto rozważyć toczeń rumieniowaty.

Przyczyny powstania choroby

Podłoża tocznia upatruje się w genetyce, zakażeniach środowiskowych, czynnikach hormonalnych czy innych uwarunkowaniach biologicznych. Nie ma jednej prostej przyczyny, która wyjaśniałaby, dlaczego toczeń pojawia się u jednych kobiet, a oszczędza inne.

Możliwe powikłania

Ze względu na atak przeciwciał na narządy wewnętrzne, toczeń może nieść ze sobą liczne komplikacje zdrowotne. Na pierwszy plan wysuwa się uszkodzenie nerek i ich niewydolność, co w skrajnej postaci może być przyczyną dializ lub innych terapii nerkozastępczych. Toczeń prowadzi nierzadko do wystąpienia nadciśnienia tętniczego bądź nadciśnienia płucnego. Rzadsze powikłania to niedokrwienie jelit, zapalenie naczyń siatkówki, zanik mięśni prowadzący nawet do inwalidztwa czy niewydolność oddechowa.

Jak rozpoznać chorobę?

U 90% chorych na toczeń rumieniowaty występują przeciwciała ANA i APLA we krwi obwodowej. Pojawienie się tych przeciwciał może nawet na kilka lat wyprzedzać wystąpienie objawów choroby. Jeśli przeciwciała nie zostają stwierdzone w badaniach laboratoryjnych, rozpoznanie bywa stawiane na podstawie charakterystycznych objawów i innych wyników badań pomocniczych, na przykład biopsji nerki lub pobrania mikrofragmentu skóry.

Leczenie

Leczenie tocznia ma na celu remisję choroby i zmniejszenie ryzyka jej nawrotów. Podstawowymi lekami stosowanymi w terapii są glikokortykosteroidy, które zmniejszają odczyn zapalny, reakcje autoimmunologiczne i powikłania narządowe. Niestety, długotrwale stosowane sterydy niosą za sobą ryzyko wielu działań niepożądanych, dlatego medycyna poszukuje innych alternatywnych metod leczniczych. Inne leki stosowane alternatywnie w terapii tocznia to preparaty immunosupresyjne jak cyklosporyna, przeciwmalaryczne, biologiczne, retinoidy czy pochodne witaminy D. Dla chorych z postacią skórną zaleca się często maści sterydowe i unikanie ekspozycji słonecznych.