Nabłonek, który pokrywa nasze oczy jest bardzo delikatny i wrażliwy na działanie czynników zewnętrznych. Za sprawą najlżejszego nawet dotknięcia odruchowo mrużymy i zamykamy oczy.

Ziarnka piasku, które dostają się pod nasze powieki podczas silnego wiatru powodują  nie lada tortury w postaci bólu, pieczenia i łzawienia oczu. Gdyby do spojówek dostało się ziarno jęczmienia, dolegliwości te byłyby zapewne jeszcze dotkliwsze. Być może dlatego właśnie jedna z bakteryjnych chorób oczu została nazwana w języku potocznym jęczmieniem.

Opis choroby

Jęczmień (hordeolum) to bakteryjne zakażenie gruczołów zlokalizowanych na brzegach powiek. Poprzez infekcję tworzą się w nich zapalne torbiele, które odpowiadają za widoczne zjawisko niewielkiej grudki- jęczmienia na powiece oka lub brzegu spojówki.

Zmiana zapalna może występować na zewnętrznej lub wewnętrznej części powieki, gdzie bywa niedostrzegalna dla chorego. Wewnętrzny jęczmień bywa powodem większego niepokoju pacjenta- oko boli niejako w środku, bez widocznej przyczyny. Nie oznacza to jednak, że zmiany zlokalizowane głębiej są zdecydowanie bardziej niebezpieczne.

Objawy jęczmienia

Objawem choroby jest powstająca na powiece grudka niewielkich rozmiarów, która swój początek bierze od niewielkiego zaczerwienionego i swędzącego miejsca. W ciągu kilku godzin lub dni grudka powiększa się, staje się bolesna, obrzmiała i wypełniona ropą. Pod żadnym pozorem nie wolno wyciskać ropy- grozi to powiększeniem infekcji, przedłużeniem procesu jej leczenia oraz uszkodzeniem oka.

Zdarza się, że w przebiegu choroby obrzękiem zajęta jest cała powieka, a oko staje się opuchnięte i mniejsze od zdrowego. Opuchlizna ustępuje jednak z reguły szybko, można też przyspieszyć jej wchłonięcie się poprzez stosowanie zimnych okładów (kostki lodu owinięte bawełnianym ręcznikiem lub schłodzona w lodówce łyżeczka do herbaty). W przebiegu jęczmienia może też zdarzyć się nadmierne łzawienie lub suchość oka- wtedy z pomocą przychodzą krople nawilżające do oczu, dostępne w aptece bez recepty.

Przyczyny powstania choroby

Bakterią odpowiedzialną za zakażenie gruczołów powiekowych jest zazwyczaj gronkowiec złocisty- bardzo powszechny w naszym środowisku patogen wywołujący zapalenia ropne skóry i narządów wewnętrznych. Bezpośrednią przyczyną zakażenia jest przeniesienia bakterii na powieki, na przykład poprzez tarcie oczu brudnymi rękami.

Wiele stanów chorobowych przyczynia się również do zmniejszenia odporności na zakażenie- na przykład cukrzyca, przewlekłe infekcje bakteryjne układu oddechowego, choroby okulistyczne wymagające częstej interwencji lekarskiej w obrębie oka, łojotokowe zapalenie skóry, trądzik różowaty. Najczęściej jednak przyczyna zakażenia jest nieuchwytna- odpowiedzialny jest za nią przejściowy spadek odporności związany z dłuższym stresem, niewyspaniem czy niedoborami żywieniowymi.

Możliwe powikłania

Zakażenie gronkowcowe w obrębie gruczołów powieki może szerzyć się na dalsze gruczoły oka- gruczoły łojowe odpowiedzialne za natłuszczenie powieki. W tym przypadku mamy do czynienia z chorobą nazywaną gradówką. Gradówka musi być już leczona u lekarza, który ewakuuje ropną treść guzka w jałowych warunkach oraz założy odpowiedni opatrunek na powiekę. Samoistne wyleczenie gradówki jest bardzo rzadkie.

Jak rozpoznać jęczmień ?

Jęczmień nie wymaga konsultacji z lekarzem okulistą, jeśli jest niewielki i ma tendencje do zmniejszania się. Na podstawie objawów samodzielnie możemy stwierdzić jego obecność. Niegroźna zmiana zapalna ustępuje z reguły samoistnie w przeciągu kilku dni.

Leczenie jęczmienia

W przypadku niewielkich zmian, nie jest konieczne leczenie jęczmienia. Możemy redukować obrzęk powiek poprzez okłady czy delikatne oklepywanie powiek.

Obrzęk powieki, na której utworzył się jęczmień mogą także zmniejszyć: napar z mniszka pospolitego; zimny okład z twarożku lub kompres z ziemniaka (rozetrzyj ciepłego ziemniaka z łyżką mleka, a powstałą papkę rozsmaruj na jałowej gazie i przyłóż w miejscu gdzie pojawił się jęczmień )

Leczenie przyczyny schorzenia, czyli antybiotykoterapia wymaga zastosowania maści okulistycznych z bacytracyną lub erytromycyną, które może przepisać lekarz. Jeśli jęczmień przejdzie w gradówkę konieczne jest nacięcie chirurgiczne zmiany zapalnej oraz doustne przyjmowanie antybiotyków w celu wyeliminowania zakażenia.