Hormony, choć pochodzą ze słownika medycznego, bardzo szybko wyciekły do życia codziennego. Mówimy, że potrzebujemy adrenaliny, kiedy chcemy dostarczyć sobie silnych wrażeń, a za wojny, agresję i męskie nieokrzesanie połączone z brakiem taktu winimy testosteron.

Również estrogeny- żeńskie hormony płciowe nie uchowały się przed opinią publiczną, Właśnie w nich upatruje się źródła zmienności nastrojów kobiecych, niemożności opanowania gwałtownych wybuchów skrajnych emocji oraz zwiększonej skłonności do płaczu.

Czy słusznie? Bez wątpienia żeńskie hormony płciowe pełnią doniosłą rolę w organizmie kobiety, ale przypisywanie im niemal diabolicznej roli jest przesadą. Poniżej piszemy, co tak naprawdę jest sprawką hormonów i jak oddziałują na kobiecy organizm.

Estrogeny a kobiecość

Estrogeny są hormonami odpowiedzialnymi za powstanie i zachowanie cech żeńskich w organizmie płodu, a potem dziecka i dorosłej kobiety. Mają one za zadanie pobudzić funkcje narządów rozrodczych, głownie jajników, do produkcji komórek jajowych, które w przyszłości wezmą udział w zapłodnieniu.

Estrogeny stymulują też rozwój tak zwanych drugorzędowych cech płciowych, dzięki którym zazwyczaj już na pierwszy rzut oka rozróżniamy kobietę wśród całego grona mężczyzn. Mowa tu o charakterystycznej sylwetce, mniej lub bardziej zarysowanej klepsydry, rozwiniętych gruczołach piersiowych, smuklejszej talii i pełnych, zaokrąglonych biodrach, ale także o innych (trzeciorzędowych) cechach jak wysoki ton głosu, delikatność budowy ciała czy znacznie uboższe owłosienie na ciele.

Skąd pochodzą estrogeny?

U zdrowej dorosłej kobiety, estrogeny produkowane są głównie w jajnikach, w największej ilości tuż przed owulacją i w połowie fazy lutealnej cyklu. Na produkcję hormonów ma wpływ złożony układ sterujący pochodzący z podwzgórza i przysadki.

Wywodzące się stamtąd bodźce hormonalne (statyny, liberyjny, tropiny) mogą na zasadzie sprzężenia zwrotnego regulować poziom hormonów w organizmie kobiety. Wiąże się to jednak z innym zagrożeniem- choroby ośrodkowego układu nerwowego mogą skutkować zaburzeniami hormonalnymi. Głównym estrogenem produkowanym przez jajniki jest 17-beta-estradiol.

Dobre hormony

Pozytywne działanie estrogenów obejmuje ich wpływ na wiele różnych układów i narządów w ciele kobiety. Do momentu menopauzy i wygaśnięcia czynności jajników, kobieta jest chroniona działaniem estrogenów przed chorobami układu krążenia, jak zawały czy choroba wieńcowa (nie oznacza to, że kobiety nie mogą zachorować na chorobę wieńcową, jednak w porównaniu z mężczyznami, ryzyko jest znacznie mniejsze) oraz przed utratą gęstości tkanki kostnej, zwaną osteoporozą.

Współcześni neurobiolodzy coraz częściej mówią również o dobroczynnym wpływie estrogenów na komórki układu nerwowego- jest wysoce prawdopodobne, że właśnie te hormony chronią przed chorobami neurodegeneracyjnymi, jak otępienie starcze czy choroba Alzheimera.

Zapomniany progesteron

Mówiąc o żeńskich hormonach płciowych bardzo często ogranicza się temat do estrogenów, które wbrew pozorom nie są jedynymi hormonami odpowiedzialnymi za kobiecość. Równie ważny w zachowaniu prawidłowego cyklu i równowagi hormonalnej jest progesteron. Hormon ten, inaczej nazywany luteiną, wytwarzany jest przez ciałko żółte pojawiające się w jajnikach oraz przez łożysko w okresie ciąży.

Ilość progesteronu produkowanego przez organizm kobiety ciężarnej jest wielokrotnie wyższa niż przed ciążą, a hormon ten odpowiada za większość zmian mających przygotować kobietę do porodu i urodzenia zdrowego dziecka. U kobiet nieciężarnych progesteron wydzielany jest pulsacyjnie w zwiększonych ilościach w drugiej połowie cyklu.

Odpowiada on za cykliczne zmiany funkcji ściany macicy, ułatwia owulację oraz reguluje krwawienia miesięczne. Jest on jednak także odpowiedzialny za pojawiające się przed miesiączką uciążliwe objawy- głównie obrzęki i przyrost masy ciała.

Chociaż hormony bez wątpienia mają zdolność wpływu na kobiecą psychikę- wywoływania stanów depresyjnych ( na przykład depresja poporodowa uwarunkowana niedoborem progesteronu) oraz euforycznych, ich działanie jest jednak zindywidualizowane u każdej kobiety oraz przemnożone przez własne cechy kobiety.

Hormony nie są napędem sprawczym, ale subtelnym czynnikiem, który może modyfikować życie i zachowanie kobiet. Pamiętajmy o tym, gdy następnym razem zechcemy zrzucić na nie całą winę.