Niepłodność możemy stwierdzić wtedy, kiedy kobieta nie zachodzi w ciążę po roku regularnego współżycia płciowego bez stosowania żadnych zabezpieczeń z przybliżoną częstością 3-4 stosunków tygodniowo.

Problem niepłodności dotyka co dziesiątą parę w wieku rozrodczym. Na stan ten wpływa na pewno styl życia kobiet, to znaczy decydowanie się na dziecko po 30. roku życia, czyli po okresie maksymalnej płodności.

Wzrastające uzależnienie od nikotyny także obniża prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. U ok. 35% par przyczyną niemożności zajścia w ciążę jest problem po stronie partnerki, u takiej samej liczby po stronie partnera. U 10% par nieprawidłowości dotyczą obojga partnerów, a u co piątej pary nie udaje się zdiagnozować przyczyny niepłodności.

Przyczyny niepłodności

Niepłodność może być spowodowana różnymi czynnikami. Mogą to być wrodzone nieprawidłowości w budowie narządów rodnych, nabyte zaburzenia ich funkcjonowania, dolegliwości związane z układem hormonalnym lub skutek urazów, operacji lub chorób ogólnoustrojowych.

Najczęstsze przyczyny niepłodności to: zmniejszona liczba plemników, zaburzenia ich ruchomości i budowy, zaburzenia funkcjonowania jajników (np. zespół policystycznych jajników) i nieprawidłowości związane z jajowodami oraz zaburzenia budowy i funkcjonowania macicy.

Diagnostyka niepłodności

Diagnostyka niepłodności jest bardzo złożona. Powinna zawsze dotyczyć obojga partnerów, ponieważ znalezienie przyczyny po jednej stronie nie wyklucza istnienia nieprawidłowości po drugiej. Obejmuje: dokładny wywiad, z uwzględnieniem ogólnego stanu zdrowia, trybu życia, charakteru cykli miesiączkowych, przebytych operacji i urazów.

U mężczyzn wykonuje się badanie nasienia, w którym ocenie podlega liczba i budowa plemników. Poza tym, zaleca się wykonywanie pomiarów temperatury ciała w pochwie, tuż po obudzeniu, połączone z oceną śluzu szyjkowego wraz z plemnikami po stosunku (2-10h).

Ponadto stosuje się badania diagnostyczne, takie jak: histerosalpingografia, czyli wykonanie zdjęć radiologicznych po podaniu środka kontrastującego od strony szyjki macicy, co pozwala na diagnozowanie macicy i jajowodów.

Badanie USG, które jest nieinwazyjne, bezpieczne, a pozwala na obrazowanie jajników oraz błony śluzowej macicy. Bardziej inwazyjną metodą jest laparoskopia (zwana też endoskopią lub histeroskopią), czyli zabieg polegający na wprowadzeniu do miednicy mniejszej, gdzie zlokalizowane są narządy rodne, instrumentów umożliwiających lekarzowi ich „obejrzenie” i ewentualna korekcję istniejących nieprawidłowości.

Ponadto wykonuje się badania hormonalne, immunologiczne, genetyczne oraz bakteriologiczne.

Leczenie niepłodności

Metody leczenie niepłodności zależą od rodzaju wykrytych nieprawidłowości. Czasem, jeśli zdiagnozuje się zaburzenia czynnościowe, wystarczy leczenie farmakologiczne (np. podanie hormonów w przypadku zaburzeń hormonalnych). Innym razem należy zastosować leczenie chirurgiczne, co dotyczy przypadków, w których występują zaburzenia w budowie narządów rodnych (np. usunięcie zmian znajdujących się w jamie macicy, zrostów).

Leczeniem ostatniej szansy są techniki rozrodu wspomaganego, które stosuje się u par, dla których jest to jedyna metoda dająca nadzieje na potomstwo oraz kiedy wszystkie inne próby leczenia zawiodły.

Psychika a niepłodność

Nie należy bagatelizować zjawiska niepłodności idiopatycznej, czyli niemożliwości zajścia przez kobietę w ciążę przy braku przeciwwskazań z punku widzenia medycyny, zarówno u niej, jak i u partnera. Jest to poważny problem, dotyczy ok. 20% par borykających się z niepłodnością. Bardzo ważną rolę odgrywają tu czynniki psychiczne.

Stres związany z niepowodzeniami starań o potomstwo powoduje duże obciążenie psychiczne i może powodować problemy w pracy, rodzinie i relacjach międzyludzkich. Często pary dopiero kiedy pogodzą się z faktem, że nie mogą mieć dzieci i np. starają się o adopcję zachodzą „przypadkiem” w ciążę.